Is het Nederlands over vijftig jaar nog een levende taal?

In onze lessen WES 4 besteden we aandacht aan taalvariatie e.d.. Recentelijk kwam ik een interessant artikel tegen op de website van Knack, dat perfect aansluit bij deze thema’s. Het artikel behandelt actuele zorgen over de positie van het Nederlands en zijn dialecten in een veranderende samenleving.

Het artikel is gebaseerd op een gesprek tussen Jeroen De Preter, redacteur bij Knack en licentiaat Germaanse filologie, en Wim Daniëls, een bekende Nederlandse linguïst en schrijver. Daniëls heeft onlangs een nieuwe editie uitgebracht van zijn boek Spraakmakend Nederlands, waarin hij een overzicht geeft van de geschiedenis en evolutie van onze taal, en de uitdagingen die voor ons liggen.

Een van de belangrijkste thema’s in het gesprek is de toekomst van dialecten. Volgens Daniëls zijn deze dialecten ‘op sterven na dood’, omdat ze steeds minder gesproken worden. Dat komt vooral door onze toenemende mobiliteit en het verdwijnen van hechte gemeenschappen die zulke lokale talen normaal gesproken in stand houden. Hoewel dialecten soms nog terugkomen in Vlaamse en Nederlandse popmuziek, is het overgrote deel van de bevolking inmiddels overgestapt op de standaardtaal (in Nederland) of tussentaal (in Vlaanderen).

Maar de zorgen gaan verder dan alleen dialecten. Daniëls waarschuwt dat het Nederlands zelf op den duur ook onder druk kan komen te staan. Vooral in Nederland is het gebruik van het Engels sterk toegenomen, niet alleen op internationale werkplekken, maar ook in het dagelijks leven, bijvoorbeeld in supermarkten en op terrassen. Dit merk ik zelf ook tijdens mijn lessen Taalondersteuning voor het volwassenonderwijs. Cursisten die een tijd in Nederland verbleven, vertellen vaak dat ze daar in gemeentehuizen of andere overheidsdiensten in het Engels werden geholpen, terwijl men in Vlaanderen juist met veel geduld en moeite in het Nederlands probeert te communiceren.

Deze verschillen zijn natuurlijk mede het gevolg van onze eigen taalgeschiedenis. Vlaanderen heeft een lange strijd gevoerd om het Nederlands als officiële taal te vestigen en te beschermen, wat ook resulteerde in strikte taalwetten. Daardoor ben ik ervan overtuigd dat het Nederlands in Vlaanderen een levende en krachtige taal zal blijven.

Toch roept deze situatie bij mij gemengde gevoelens op. Aan de ene kant vind ik het fascinerend hoe talen zich ontwikkelen en aanpassen aan veranderende omstandigheden. Aan de andere kant maakt het me ook een beetje verdrietig dat dialecten en de puurheid van het Nederlands dreigen te verdwijnen. Ik vraag me af hoe we als samenleving een evenwicht kunnen vinden tussen openheid voor internationale invloeden en het behoud van onze taalkundige identiteit.

20250528 artikel Knack - Is het Nederlands over vijftig jaar nog een levende taal.pdf

Download PDF • 927KB